Cenzus i monitoring zimujućih jata sove utine Asio otus u Srbiji
Cenzus i monitoring zimujućih jata sove utine Asio otus u Srbiji (2004-)
Utina je sova srednje veličine koja se redovno gnezdi i zimuje u Srbiji. Naseljava različita staništa, a redovna je i brojna u gradskim i seoskim naseljima. Tokom zimskih meseci, većina utina dan provodi u na grupnim zimovalištima, koja se najčešće nalaze na grupama sađenih četinara u naseljenim mestima. Na ovakvim mestima okupljaju se utine iz bliže i dalje okoline, a grupe koje se na ovaj način formiraju mogu da broje i po nekoliko stotina jedinki. Podaci prikupljeni višegodišnjim istraživanjima ukazuju na to da se u Vojvodini formiraju najveće grupe jedinki na svetu. Procenjuje se da u Vojvodini postoji oko 450 zimovališta utina na kojima boravi do 30.000 jedinki. U strogom centru Kikinde prošle zime boravilo je najveće jato sova utina na svetu sa više od 740 primeraka, što su objavili brojni domaći i međunarodni mediji.
Volonteri Centra su od 2004. godine učestvovali u programu pronalaženja i monitoringa zimujućih jata utina koga je vodila mr Tatjana Jovanović. Od 2006. godine aktivnosti su sprovođene pod okriljem NIBSD „Josif Pančić“, a od 2007-2009. u sklopu projekta „Otvori oči!“ koga je finansirala kompanija „Knjaz Miloš“. Stvorena je velika baza podataka i mreža volontera, do tada najveća u svetu. Ove aktivnosti doprinele su da se prikupe ključne informacije o brojnosti i distribuciji zimujućih jata sova utina, pre svega u Vojvodini. Manji deo istraživanja obavljen je i na prostoru srednje Srbije.
Tokom terenskih aktivnosti, uočen je veliki uticaj negativnih antropogenih faktora, kakvo su proganjanje i ubijanje, stradanje ptica na saobraćajnicama, trovanja pesticidima i dr. Jedan od značajnih faktora je uništavanje tradicionalnih zimovališta sečenjem četinarskog i listopadnog drveća na kojima sove borave. Glavni razlozi su sujeverje, nedovoljna informisanost o biologiji i potrebi zaštite sova, a stanovnicima dvorišta u kojima se zimovališta nalaze često smeta prljanje prostora ispod stabala na kojima ptice borave
Značajan aspekat dugogodišnjih aktivnosti predstavlja kartiranje zimovališta sova utina u naseljima u Vojvodini i postizanje dogovora o njihovoj zaštiti sa lokalnim organima vlasti ili pronalaženje kompromisnih rešenja problema prljanja prostora sa vlasnicima domaćinstava u kojima se nalaze. Budući da u Srbiji sova utina ima status strogo zaštićene vrste, postoji zakonska osnova za zaštitu zimujućih staništa. Lokalnih vlastima je predočena zakonska obaveza zaštita staništa sova utina, ali i značaj koji populacije ove vrste imaju na lokalnu ekonomiju. U ciljnim naseljima Vojvodine postavljene su informativne table koje će obaveštavati javnost o postojanju, značaju i zaštiti zimovališta sova utina.
Foto galerija (u pripremi)
Radovi: